NGƯỜI MẸ CÔ ĐƠN
Phan
là một nhà báo quen thuộc, trong nhóm chủ biên một số tuần báo, tạp chí
xuất bản tại Dallas. Từ nhiều năm qua, ông liên tiếp góp bài viết về
nước Mỹ, luôn cho thấy tấm lòng cùng sức viết mạnh mẽ, và đã nhận giải
Vinh Danh Tác Giả Viết Về Nước Mỹ 2013. Nhân Tháng Bẩy Vu Lan, mời đọc
thêm một bài của Phan viết về mẹ.
Sáng nay rỗi việc, tôi nhận lời ủy thác của
anh bạn nhờ tôi chở một bà cụ với hai cái va li và một tấm nệm từ
Dallas đi Arlington, vì xe anh không chở được tấm nệm nên anh mới nhờ
tôi.
Tôi đến căn nhà mới xây (theo địa chỉ).
Nhìn qua cũng biết giá trị căn nhà hơn hai trăm ngàn. Tôi nghĩ nhà đất ở
đây rẻ, chứ căn nhà mới này ở Cali, hay Boston, thì bạc triệu. Người
Việt Dallas giàu quá khi tôi vừa lái qua những
căn nhà xập xệ của người Mễ chừng vài chục ngàn.
Xe lăn bánh, tôi không khỏi ngậm ngùi với
hành trang nghèo nàn của bà cụ nhỏ thó, bệnh hoạn. Ngoài tấm nệm, hai
cái va li cũ, lớn nhỏ không đều, lại khác hiệu, đủ biết chủ nhân không
giàu; một bà cụ gần đất xa trời còn lỉnh kỉnh
túi xách, rổ nhựa đựng quần áo chưa giặt-có cả hũ thức ăn khô gì trong
đó nữa… "Người đàn bà đi cầu hôn thần chết". Tôi đặt tên cho cụ trong tư
tưởng kín bưng của mình.
Thấy cụ thở không ra hơi lúc lên xe làm tôi
cũng hơi lo. Nhưng nhìn kiếng chiếu hậu thì cụ không đến nỗi khiến tôi
phải đổi lộ trình vô bệnh viện gần nhất. Tôi mong đến nơi càng sớm càng
tốt.
Xe ra xa lộ bon bon rồi. Cụ khoẻ lại sau cú leo lên cái xe hơi cao.
Cụ hỏi tôi, "Anh được mấy cháu?" - để mở đầu
tâm sự của người mẹ cô đơn trên nước Mỹ bao la… Cụ vô chuyện lòng nhẹ
hều như hơi thở của cụ ban nãy…
"…Ông nhà tôi ngày xưa là sĩ quan Phòng 7 –
Tổng tham mưu. Sau 75 đi tù. Nhưng tôi nhờ được tay cán bộ lớn bảo lãnh
chồng tôi ra. Tôi chỉ nói chồng tôi là người bắt điện thoại ở Tổng tham
mưu ngày trước… Vì thế, ông nhà tôi về sớm,
nhưng không được đi theo diện H.O là vậy! Ông ấy về sớm, nhưng buồn
chán nên chết sớm…"
Bà cụ khóc trong kính chiếu hậu – thật cay
đắng! Tôi nghĩ thế, nhưng không hiểu cay đắng lẽ gì? Cay đắng cho người
vợ lính trong chiến tranh và hoà bình ở quê xưa, hay cay đắng cho chuyện
nhờ cậy bên thắng cuộc, và hậu quả…
Cụ tỉ tê cho tôi nghe, từ băng sau xe, tiếng cụ rặt giọng bắc làm tôi nhớ mẹ tôi nhiều…
"… tôi kém phước anh ạ! Tôi có mười hai
người con. Chín đứa còn ở Việt nam, ba đứa bên Mỹ. Tôi không đi ở nhà
con này, con kia như anh nghĩ đâu. Tôi đi ở thuê nhà người ta đây! Vì
con gái tôi ở Arlington thì nó đang sống chung với
chồng con và bố mẹ chồng của nó. Tôi đâu ở chung được. Thằng con trai
thì cũng sống chung nhà với vợ con và bố mẹ vợ của nó. Tôi cũng không ở
chung được. Còn căn nhà mà anh đến đón tôi là nhà thằng con cả. Cả đời
tôi mới ở nhà con đúng mười ngày thì phải nhờ
anh đến dọn đi đây…"
"Bác qua Mỹ lâu chưa? Trước đây, bác ở đâu?" Tôi hỏi cụ,
"Tôi qua Mỹ được 9 năm. Mỗi năm tôi ở Mỹ 9
tháng, về Việt nam 3 tháng – toàn ở mướn chứ không ở với con cái nào
được, như tôi đã nói. Nhưng bây giờ tôi phải ở Mỹ lâu dài để trị bệnh.
Khổ là tôi không thể ở nhà thằng con cả được.
Hôm tôi mới từ Việt nam qua, tháng trước. Tôi ở nhờ con cháu ở
Apartment vì tôi bệnh quá nên cũng cần có người ở bên tôi đêm hôm. Nhưng
phòng nó chật chội và phiền phức quá nên thằng cả đến đón tôi về nhà nó
ở. Tôi cũng bất đắc dĩ vì bệnh hoạn chứ đâu muốn
làm phiền con cái. Nhưng buồn lắm anh ạ! Tôi ở được đúng mười ngày thì
hôm nay phải dọn đi thôi. Tôi định dọn về Houston, ở với đứa con gái của
người hàng xóm với tôi bên Việt nam xưa kia. Nó hứa giúp tôi. Nhưng con
gái tôi đã xin trị bệnh cho tôi ở Arlington,
nên tôi phải dọn về Arlington để trị bệnh vài tháng. Không chết thì tôi
dọn về Houston với con gái người hàng xóm…"
Tôi nghe tâm sự buồn nên cũng kém vui mà
thưa cụ, "Bác lớn tuổi rồi, lại bệnh hoạn. Đâu thể xa con cái ruột của
bác được, vì khi hữu sự thì ai lo cho bác. Và sao lại đi sống với người
con của người bạn ở mãi Houston. Bác nên suy
xét lại chuyện đó cho cảm giác của con cái bác. Các anh chị có hoàn
cảnh đã khó, bác làm mẹ nên không nên… xử sự như thế! Bác hiểu ý cháu
chứ! Bác ở share phòng ở nhà người dưng vì hoàn cảnh, nhưng gần con gái
bác là ổn lắm rồi! "
"Thì bây giờ tôi dọn đến ở với hai vợ chồng
ông này ở Arlington. Họ đã hơn sáu mươi tuổi, nhà không con cái. Ông
chồng ở nhà ăn tiền bệnh, vợ còn đi làm. Tôi cũng gần con gái tôi rồi,
có gì nó chạy sang giúp tôi… Anh nói cũng phải
nhỉ!"
"Cháu xin lỗi…"
"Anh ạ! Họ cho tôi thuê một phòng, không hạn chế sử dụng restroom anh ạ! Tôi thật mừng."
"Bác nói sao…?"
"Cơ khổ. Ở nhà thằng con cả, thì con trai
lớn nó ở riêng phòng lớn nhất, có restroom riêng trong đó. Không ai được
vào phòng nó."
"Rồi! Thằng đó là bác sĩ hay nha sĩ?"
"Không. Nó là dược sĩ.. Nhưng sao anh hỏi vậy?"
"Cháu đoán thôi! Bác đừng nghĩ xấu về những
người tuyệt đối vệ sinh nên không chung chạ được với ai! Hiểu thế, tốt
hơn cho bác. Mọi phiền não nhẹ bay… ô-kê!
"Ô-kê. Tôi hiểu ý anh rồi…”
Cơ khổ. Còn lại hai vợ chồng thằng cả,
thằng con nhỏ và tôi, bốn người xài chung một restroom. Mỗi sáng, tôi đã
chịu khó nín nhịn chờ đợi, hỏi con trai, con dâu, cháu nội đã sử dụng
restroom xong chưa, rồi mới đến mình. Thế mà thằng
con cả vẫn quát vào mặt tôi chiếm dụng restroom lâu quá, chỉ vì một hôm
nó đau bụng bất tử sau khi đã dùng restroom trước đó.
Tôi ở mới có chục ngày, mà sáng nào nó cũng
cằn nhằn tôi đi restroom xoành xoạch suốt đêm thì nhà cửa nào chịu nổi…
Tôi khổ quá! Mình bệnh hoạn, tuổi già, thật là phiền phức…"
"Sao bác không ở bên Việt nam với con cháu đông vui. Thui thủi bên này một mình làm gì cho khổ."
"Thì bệnh thì phải đi tìm thầy, tìm thuốc chứ sao anh. Hóa trị với xạ trị thì tiền đâu cho đủ ở bên Việt nam…"
"Cháu không hiểu được anh con cả của bác
sao lại để bác bệnh hoạn, tuổi già như thế này mà đi ra ở share phòng
với người dưng? Bác có chuyện gì ai lo? Cơm nước hàng ngày ai nấu cho
bác ăn, ai giặt giũ cho bác…?"
"Thì phước phần là thế! Tôi bây giờ chỉ còn
cậy vào đứa con gái. Nó cũng đã sáu mươi tuổi rồi. Nhưng còn làm dâu
hàng ngày. Tôi lại còn làm khổ nó miếng cơm, tô cháo, gói quần áo cần
giặt giũ… Nó làm sao mà kham nổi lo lắng cho
chồng con, bố mẹ chồng ngày hai bữa, lại còn mẹ ruột bệnh hoạn phải
chạy tới chạy lui. Tôi định về Houston là vậy!
Tôi nghĩ mà buồn cái thằng Cả nhà tôi sướng
từ bé. Nó chẳng thiếu thứ gì vì thời trẻ tôi làm ăn được lắm! Cung
phụng nó đủ điều hơn người. Nó đi đại học, ra trường, thì mê con vợ nó
bây giờ đó. Nó về nhà bảo tôi cưới vợ lúc gia
cảnh tan hoang. Tôi bấm bụng bảo nó, ai lại đi cưới vợ tháng bảy. Cho
mợ một tháng để dọn dẹp nhà cửa, và cho qua tháng ngâu đã con. Nói thế
để có thêm chút thời gian nghĩ cách cho con chứ mẹ nào từ chối được con
cái chuyện nó muốn lập gia thất. Ai ngờ nó
đi báo với bên nhà gái, bố mẹ nó đi vượt biên, chết hết rồi!
Có con cái nào như thế chứ! Đám cưới nó
không có mặt tôi mà nó nhẫn tâm được. Nó bỏ nhà, bỏ mẹ, bỏ đàn em đi
sống riêng, đến khi tôi gượng dậy làm ăn lại được thì nó mới mò về nhà,
quát tháo…
Tôi làm ăn lại được thì mới có tiền cho gia
đình thằng con trai với gia đình đứa con gái vượt biên, bây giờ chúng ở
Arlington là vậy! Còn thằng cả thì làm ăn khá nên cho con nó đi du học,
tìm cách ở lại rồi bảo lãnh bố mẹ với em
nó qua sau…"
"Tức là thằng cháu đích tôn của bác. Anh chàng làm dược sĩ đó, sanh đẻ bên Việt nam?"
"Phải."
"Cháu hiểu rồi! Không có gì thắc mắc nữa! Anh ấy không giống những người trẻ sanh đẻ bên Mỹ là vậy!"
"Cái thằng ấy làm tôi buồn còn hơn bố nó.
Nó đi kiểm tra căn phòng tôi ở. Nó hỏi tôi đạo gì? Tôi nói, trên có
Trời, Phật. Rồi đến Thần, Thánh… Nó bảo tôi: Cái đạo của bà là đạo cô
hồn, chẳng ra gì hết. Tội lỗi, tội lỗi quá!
Nó hỏi tôi đẻ chi cho lắm, để chẳng ở với
ai được, rồi làm phiền gia đình nó? Tôi bảo thời bà nào có biết kế hoạch
hoá gia đình là gì đâu!
Tôi thấy phải dọn ra khỏi nhà thôi. Nhưng
mấy hôm không khoẻ nên còn vướng bận để nó nói tôi, sao bà không ở bên
Việt nam cho xong. Già cả, bệnh hoạn còn lết sang Mỹ làm gì… để phiền
cho gia đình nó!
Tôi đi chậm vì chân tôi yếu. Tôi đâu có lết
như ăn mày. Anh hiểu không, anh hiểu cái chữ lết nó làm tan nát lòng dạ
tôi. Tôi đau đớn hơn ung thư nhiều…"
Nước mắt bà cụ lại chảy thành dòng trên
gương mặt nhăn nheo. Làm tôi nghĩ đến cha nào con nấy. Lẽ ra người ta
phải học thành nhân trước khi thành tài, thì đời nay tranh nhau lấy
bằng… súc vật, để kiếm thật nhiều tiền, đi xe hiệu,
ở nhà mới… Người con cả ở nhà mới xây mà để mẹ bệnh hoạn đi ở share
phòng. Cụ nói trong nước mắt, "nhẽ như người ta, nó cũng đưa tôi đi, sắp
xếp cho tôi chỗ ăn chỗ ngủ ở nơi lạ lẫm quê người này chứ! Anh thấy
đấy, anh xin số điện thoại của nó để khi anh đưa
tôi đến nơi thì gọi cho nó biết. Nó bảo không cần đấy phỏng! Nhưng khi
nó thấy anh chất đồ, ràng buộc cẩn thận như người chuyên nghiệp, người
làm việc có trách nhiệm, lương tâm… xe anh lại tốt và mới. Thì nó xin
anh số điện thoại để khi nó cần chở đồ sẽ gọi
anh. Đấy…"
Biết nói gì để an ủi bà cụ hơn là im lặng
chia chung nỗi ngậm ngùi của phận người. Muốn kể cho bà cụ nghe chuyện
Đức Phật đi hoằng pháp, nhưng người ta không biết ngài chính là Đức Phật
nên hỏi ngài, "Thưa ngài, Đức Phật ở đâu,
làm sao tìm gặp Người?" Đức Phật trả lời, "Phật ở trong nhà bạn. Cha mẹ
của bạn là Phật. Hãy trở về nhà phụng dưỡng cha mẹ cho thật tốt, là thờ
phụng Phật."
Nhưng kể ra câu chuyện đó là bất nhân với
bà cụ vì người nghe phải là cha con anh cả. Càng nên kể thêm những
chuyện nhân quả cho những người quên học bài học làm người trước khi học
thành tài để giàu có. Phải chăng phong thổ địa
dư làm nên người anh cả trong bài ca dao bất hủ,
"bốn con ngồi bốn góc giường mẹ
ơi, mẹ hỡi, mẹ thương con nào mẹ thương con út mẹ thay thương thì
thương vậy có tày trưởng nam trưởng nam ăn được gì đâu một trăm cái giỗ
đổ đầu trưởng nam"
Thôi làm thằng anh Hai như đứa bé mồ côi
theo phong thổ địa dư xứ nó, câu chuyện ngắn chữ mà dài ý, kiệm lời mà
sâu xa. Nó không tốt nghiệp đại học nào, không có bằng cấp gì… mà ai
cũng xem trọng cái khí khái của nó. Chuyện kể mắc
cười mà người đọc chậm nước mắt như sau:
… một cái xe hơi bóng loáng đang chạy trên
đường. Không ai biết bên trong xe có người mẹ giàu có, đang dỗ dành cậu
ấm của mình ăn miếng bánh kem đi con, ngon lắm đó! Nhưng thằng bé nhà
giàu cáu gắt với mẹ vì không muốn ăn, nó bấm
kiếng xe hơi xuống và ném quách miếng bánh kem xuống đường.
Trong khi thằng bé mồ côi nhanh mắt thấy
được, nhanh chân chạy đến, nhanh tay xớt ngay miếng bánh lên tay mình.
Phải cái xe vận tải nhanh hơn lao tới nó. Nó thì nhanh hơn thần chết là
lao mình thoát thân – miếng bánh tõm xuống miệng
cống. Công cốc.
Con em gái nó khóc ré lên,
"Anh Hai thiệt tình! Làm bánh lọt xuống cống rồi lấy gì ăn?"
"Thôi nín đi em…"
Nó xoè bàn tay còn dính kem của nó ra, "Nè, cho em ba ngón. Anh Hai hai ngón."
Anh Cả với anh Hai khác nhau ở tư cách chứ không phải văn bằng, địa vị hay nhà, xe… Nhưng nói ra làm gì cho thêm đau lòng bà cụ…
Tôi đến căn nhà mà bà cụ sẽ ở trọ vài tháng
để chữa bệnh. Tôi biết bà cụ này không chết đâu, sức khoẻ có tệ nhưng
nghị lực lớn lắm! Khoẻ lại là cụ sẽ đi Houston. Linh tính tôi mách bảo
về bà cụ mới gặp lần đầu nhưng hiểu cụ như
thân vì tôi cũng không thích làm phiền, để khổ cho người nhà.
Con gái cụ xin nghỉ làm nửa buổi để giúp cụ
dọn vô nơi ở mới. Tách xách theo túi cơm, canh nấu vội cho mẹ có cái
ăn. Tội cả hai người bị hoàn cảnh hành hạ đến khổ tâm. Đêm nay, người
con khó ngủ vì lo mẹ có ngủ được không ở chỗ
lạ. Trong khi sáng mai chị vẫn phải thức dậy đúng giờ để còn đi làm.
Chị còn phải lo chồng con, cha mẹ chồng… thêm người mẹ ruột bệnh hoạn
cũng cần bàn tay con cái giúp đỡ lúc tuổi già, đau yếu,… Còn cụ, đên nay
có ngủ không, trong căn phòng lạ, khi nghĩ tới
người con cả và thằng cháu đích tôn của mình. Ai rót cho cụ ly nước sau
cơn ho khan đêm khuya, hay cụ tự hứng nước mắt mình để giải khát nỗi cô
đơn trên xứ Mỹ lạnh lùng.
Tôi thì không ngủ được đêm nay rồi, vì bà
cụ… đúng là "má tui"! Hoàn cảnh nào cũng chơi ngon, chơi đẹp, xả láng
sáng về sớm. Tôi dọn nệm cũ trong căn phòng ấy ra, vì ông chủ nhà ăn
tiền bệnh thì làm được gì, nhìn ông đi… còn chậm
hơn bà cụ. Tôi bỏ nệm của cụ lên giường thẳng thớm, xách đồ vô phòng
cho cụ xong xuôi. Tôi chào từ biệt để ra về. Nhưng cụ,
"Này anh ạ! Cảm ơn anh đã giúp tôi tận
tình. Nhưng thế này, hôm qua, bạn anh có nói với tôi là một trăm đồng
tiền xe. Thì đây, tôi xin gởi anh một trăm. Tôi xin gởi thêm anh hai
chục… biếu anh uống cà phê, chơi thôi!"
Đúng là bà già chịu chơi chơi tới cùng
giăng mùng chơi tới sáng, nên tôi nói, "Thôi bác cất hết đi. Coi như
cháu giúp bác. Cháu không làm nghề này, chỉ vì sáng nay rảnh và xe cháu
chở được tấm nệm nên cháu mới đi giùm ông bạn cháu
thôi."
"Đâu thế được! Anh cầm lấy cho tôi vui. Tôi
còn một việc nhờ anh giúp, là sáng nay tôi không ăn sáng ở nhà thằng
cả. Bởi tôi kể chuyện ngày xưa thì cháu nội bảo là bà chẳng có chuyện gì
mới để nói hay sao? Tôi ở trong nhà từ sáng
tới… sáng mai thì biết đâu chuyện mới để nói. Tôi kể về thằng cả ngày
còn bé, thì vợ nó nói nhàm quá, kể hoài… Mà giời không cho tôi câm nên
tôi đói vì giận – không ăn. Tôi định bụng bảo anh chở tôi đi ăn sáng khi
ra khỏi nhà. Nhưng bây giờ thì tôi mời anh
đi ăn… bữa kỷ niệm với tôi. Anh chở tôi đi ăn… món gì thật ngon vào.
Tôi không có nghèo đâu, còn đồng nào trong túi thì cứ tiêu đồng ấy cho
nó vui vẻ. Mình đi thôi anh ạ!"
Từ chối cách gì cũng không được với bà cụ.
Ra nhà hàng thì lại chưa tới giờ mở cửa. Tôi bảo cụ, bác cháu mình vô
chợ rảo chơi, cho bớt nóng. Bà cụ kể chuyện đi thi quốc tịch bị rớt.
Nhưng tôi cho là cụ quá giỏi tiếng Anh nên… rớt.
Dù cụ đi thi quốc tịch không mất tiền vì đã tám mươi. Nhưng lần sau đi
thi lại thì bớt nói tiếng Anh… sẽ dễ đậu hơn. Vì người hỏi thấy người
được hỏi trả lời được là hỏi tới, hỏi tới… Bác chỉ cần nhớ cháu dặn là
bác không bao giờ nói: Tôi không biết – I don't
know. Mà bác chỉ nói: Tôi biết. Nhưng tôi quên – I know. But, I’m
forgetting.
Bác quên chừng hai, ba câu là đậu liền. Vì
người già có quyền quên, nhưng công dân Hoa Kỳ không có quyền không biết
Tượng Nữ thần Tự do đặt ở đâu; Tổng thống đầu tiên của Hợp Chủng Quốc
Hoa Kỳ tên là gì, Tổng thống đương kim là
ai?…
Bà cụ thật lanh trí, chỉ cần nghe và hiểu
được một từ trong câu hỏi là cụ đoán ra cả câu hỏi – và biết trả lời
bằng tiếng Anh – đúng. Nên bị hỏi tới, hỏi tới, hỏi tới… rớt luôn là
vậy! (Thường mấy tay phỏng vấn thi quốc tịch Mỹ
nhưng là người Mễ ở Texas không có thiện cảm nhiều với người Việt thì
ai cũng biết và thường nghe nói tới trong chuyện thi quốc tịch ở xứ cao
bồi. Gặp người phỏng vấn mình là Mỹ đen là dễ nhất, Mỹ trắng khó hơn,
nhưng công bằng. Chỉ có Mễ là không ưa Việt
nam…)
Tôi đi ăn tô mì với bà cụ rồi chia tay.
Biết nói gì hơn những lời chúc may mắn cho việc chữa trị bệnh tật của bà
cụ. Chúc cụ chóng hồi phục, chừng nào muốn đi Houston thì gọi cho hay.
Tôi không làm nghề đưa đón nhưng với bà cụ thì
tôi khoái cái lối chơi xả láng trước đi, đời có bao lâu mà hững hờ…
Tôi sẽ nhớ câu "còn đồng nào trong túi thì
cứ tiêu đồng ấy cho nó vui vẻ." Tôi sẽ đưa cụ đi Houston khi cụ không
thay đổi quyết định, vì nghĩ cho cùng những ngày ở trọ trần gian của cụ
cũng chỉ còn ít ỏi như những đồng tiền còn
lại trong túi thì tiêu hết đi, tiếc gì, miễn vui vẻ là được. Cũng cóc
cần chừa mặt mũi cho con cái khi con đẻ tống mẹ bệnh hoạn ra đường ở
tuổi gần đất hơn trời…
Phan
