CÂY BẦN...
Hồi nhỏ đám con nít tụi tui ở xóm bến đò Phú Định đứa nào, đứa nấy cũng quậy phá khủng khiếp . Lâu lâu lượm ve chai bán có tiền hùn lại mỗi đứa một ít , sáng sớm lên chợ Ngã Ba (tiền thân chợ Hồ Trọng Quý P10Q6) ngày nay ,tìm mua mắm sặc sống , mà phải lựa con nhỏ ăn dai, nhai xương mềm mềm mới đả , chớ mắm cá linh thì thịt nhiều hơn xương , ăn mau ngán và không ngon bằng mắm sặc .
Từ nhà phải lội bộ lên đến hẻm hãnh nhôm dưới (cạnh quán nhậu Hương Giang ) . Luồn vô sâu phía cùng sát mé rạch có một vài cây ,nếu còn có trái thì hái ,nếu không còn phải bọc ra lộ lớn Lý Chiêu Hoàng lên hãng sơn Huê Phát nay là đường Trần Văn Kiểu , chịu khó lội ra sát mé sông Rạch Ruột Ngựa thì bần bao la , bên này trái nhỏ thì lội sông qua bên kia gàn đám ruộng ô Chín Tường thiếu gì .
Cây bần thân gổ của nó dòn rụm dễ gãy , tụi tui thời đó tuổi từ 10 đến 13 tuổi . Gầy còm đen thui, đứa nào ngon cơm lắm cũng chưa tới 30 kg. Mà ác cái, nếu trái bần ngon , to , hay chín hườm đều nằm ngoài xa tít đầu chót nhánh cây, nên đôi khi ham lại liều lĩnh , trước khi hái cũng ôm thân cây rồi đứng lên nhún nhún cho trái bần rụng khỏi leo . Bần thì không rụng , nhánh không gãy nên liều mình ôm nhánh bần bò lần ra để vói tay hái , nữa đường nhánh gãy nghe cái rắc, hồn vía muốn bay lên trời , bà độ hay sao hôm đó tôi ôm chặc , cứng ngắt luôn nhánh bần , nên giống như lính nhảy dù , hơi đau một chút khi chạm đất vì bị cặc bần đâm trúng , có một lần nước mới vừa lớn nửa sông ,tui ba chớp ba nháng ,không quan sát leo lên hái trái bần chín ,leo hồ hỡi đến nơi giơ tay ra chưa kịp hái , thì con rắn lục xanh le lưỡi đỏ chét , tui rụng rời, buông tay rơi xuống bùn non cặp mé sông , trên bờ rạch nghe cái ót , cả thân mình chìm trong bùn chỉ lú lên cái đầu và hai bàn tay . Ngo ngoe chịu trận gần cả tiếng đồng hồ chờ nước lớn lên cao gần đầy sông , đám bạn mới bươi sình kéo tôi lên .
Cây bần nào cũng có kiến , không kiến vàng thì lại là kiến bù nhót , kiến vàng cắn ngứa một chút thì hết . Còn bù nhót cắn một cái thiếu điều nhảy dựng ,đau nhức thấu xương , hôm nào bị chích vài phát là muốn làm sốt luôn , để đối phó kiến , thì trước khi leo bần , thằng nào leo thì đứng yên thoát y 100% , cho tụi bạn lấy sình non bôi trét lên khắp mặt mày đầu cổ như đắp tượng , phơi nắng một hồi cho bùn non hơi khô mới leo lên hái .
Rồi đến nạn bị ong đánh . Ong bần nó khôn lanh lắm .Tụi tôi nếu mà bị đánh bất ngờ , chỉ có cách là phóng đại xuống mé sông . Vậy mà nó vẫn bám theo , bay là đà trên mặt nước , nếu vừa nổi trồi đầu lên để thở là nó sà xuống đớp liền , lặn trối chết , hụt hơi mà trồi đầu lên là nó đớp tiếp . Ong chích đâu cũng đở , dễ dấu gia đình , chớ đánh vô mặt là hôm sau mặt sưng như cái mâm đỏ au nóng hổi .
Sau này biết khôn trước khi leo quan sát mấy bụi ô rô , tắc kèn ở chổ nào để khi bị đánh phóng xuống sông , rồi lặn nhè nhẹ đừng cho nước quặn xoáy, rồi lũi vô bụi ô rô chém vè chờ mấy chả bay đi , mới dè chừng rón rén bơi ra .
Đó là bần rạch , còn một loại bần nữa ngon hơn gọi là bần ổi . Trái bần rạch thân tròn, hơi dẹp màu xanh lá hơi nhạt , hột nhỏ, còn trái bần ổi thì tròn hơi vung đầy đặn , trái màu xanh hơi sậm đen . Hột nó to như hột ổi nên mới gọi là bần ổi . Về độ chua thì bần ổi chua hơn . Nghe nói bần ổi chín nấu canh chua rất ngon . Cây bần rạch thì to cao 5-10 mét , còn bần ổi thì nhỏ gọn cao khỏi đầu con nít là có trái đùm đề . Hồi còn bé bần ổi ở Rừng Sát có khá nhiều . Sau năm 1975 về quê chơi thấy có khá nhiều nhà trồng để ăn chơi . Những nhà trồng bần ổi đều bứng cây con từ Rừng Sát về , khi họ đi đốn củi về Saigon bán . Giờ quê tôi đắp đập , bờ đê ngăn mặn nên bần ổi chết hết vì không hợp nguồn nước bị nhiễm phèn . Chỉ còn bần rạch mọc cặp theo mé sông cái Cần Guộc ở ngoài mặt đập , tuy có nhưng cũng không nhiều như thời xa xưa khi tôi còn bé bỏng , đen thủi , đen thui mình mẫy mốc thít vì mưa nắng lội bùn , tắm sông hái trái ...
Saigon 20.05.2020
