Qua nhiều bài viết về y khoa, nhiều người nhận xét là, tôi rất tự
nhiên, “tâm tình” với bệnh nhân cũng như với bạn đọc, và được cho rằng,
đây là một ưu điểm. Bài viết sau đây, là một “tâm tình”, để trả lời các
thắc mắc của nhiều bệnh nhân, và để cho bạn đọc hiểu được những gì mà
bác sĩ của bạn phải trải qua, khi chọn ngành y là nghề và còn là nghiệp.
Bài viết cũng nhằm giúp đỡ cho quý vị có con em muốn theo đuổi ngành Y
Khoa ở Mỹ để hướng dẫn con em mình hữu hiệu hơn.
Mỗi nước có một khuôn mẫu giáo dục khác nhau để đào tạo “thầy thuốc”,
gọi là “bác sĩ”. Tôi chỉ biết về hệ thống, quy trình huấn luyện một bác
sĩ ở Mỹ, và xin trình bày dưới đây.
Khác với nhiều nước, như ở Việt Nam hay ở bên Pháp chẳng hạn, sau khi
tốt nghiệp trung học, sinh viên ở Mỹ không phải thi vào trường Y Khoa
ngay, mà có thể theo học bất cứ một ngành nghề nào mà mình ưa thích, thí
dụ như Kỹ Sư (Engineering), Giáo Dục (Education), Tin Học (Computer
Science), Văn Chương (Literature)… hoặc thậm chí nghề nấu nướng. Tuyển
sinh vào trường Y cũng không hạn chế tuổi tác. Tuy nhiên, điều bắt buộc
là các tuyển sinh phải học đủ các môn học cơ bản gọi là Basic Science
như Hoá Học Hữu Cơ (Organic Chemistry), Sinh Vật Học (Biology), Sinh Hoá
(Biochemistry) … học trình tạm gọi là Dự Bị Y Khoa (Pre-Med). Sớm nhất
là sau 3 năm đại học, tuyển sinh phải đi thi một kỳ thi chuẩn cho toàn
quốc (standard test) gọi là MCAT (Medical College Admission Test). Dựa
trên số điểm trung bình của các lớp học (GPA), điểm MCAT, các hoạt động
xã hội, thể thao, và thư giới thiệu của các giáo sư, tuyển sinh sẽ được
mời đi phỏng vấn, và hy vọng được cho nhận vào trường Y. Điểm càng cao,
thư giới thiệu càng tốt sẽ được nhận vào những trường danh tiếng. Một
học sinh xuất sắc có thể được nhận vào trường Y sau 3 năm mà không cần
phải tốt nghiệp văn bằng cử Nhân. Tuy nhiên, trường y khoa vẫn thích
nhận những thí sinh đã “dày dặn”, có kinh nghiệm đời, và có sự phát
triển toàn diện về mọi mặt chứ không phải là… “con mọt sách.”
Thí dụ, trong lớp của tôi, khi vào y khoa năm đầu, độ tuổi từ 19 đến
39. Có người đã có văn bằng tiến sĩ, luật sư, hay nha sĩ, hoặc đại úy
Thuỷ Quân Lục Chiến đã từng tham chiến tại Việt Nam… Có người đã đi hành
nghề thầu khoán xây cất nhà cửa được 5 năm, và cũng có người là ngư phủ
đánh cá vùng Pensacola, Florida, trước khi quyết định đi học lại. Tôi
có một người bạn học về ngành Nhân Chủng Học và Khảo Cổ đã từng phơi
nắng ở những sa mạc bên Phi Châu hay tắm mưa ở rừng già Amazon, Nam Mỹ.
Vì sự đa dạng của lớp học, có thể nhà trường nhận thêm tôi, một thuyền
nhân (boat people) chân ướt chân ráo mới tới Mỹ, năm 1979, cho đủ bộ sưu
tập!
Kế đến, học trình Y Khoa gồm 4 năm, hai năm đầu học về lý thuyết và 2
năm sau đi thực tập lâm sàng trong bệnh viện, với năm cuối bắt đầu đóng
vai trò một tân bác sĩ. Ngoài những bài thi, trước khi tốt nghiệp sinh
viên phải trải qua hai kỳ thi chuẩn toàn quốc khác gọi là National Board
và FLEX. Năm cuối cùng, một lần nữa, sinh viên lại nộp đơn và đi phỏng
vấn để tiếp tục học Nội Trú chuyên ngành thêm từ 3 đến 5 năm sau khi tốt
nghiệp văn bằng Bác Sĩ Tổng Quát. Trong trường hợp của tôi, chọn đi học
ngành Sản Phụ Khoa thêm 4 năm.
Sau khi học xong chuyên khoa thì bác sĩ có thể đi hành nghề. Thường
thường sau 2 năm hành nghề, bác sĩ lại phải trải qua một kỳ thi khác gọi
là Specialty Board bao gồm hai phần: thi viết, và thi vấn đáp. Bác sĩ
không nhất thiết phải đậu bằng “Board Certified” để hành nghề, nhưng nếu
có bằng thì danh chính ngôn thuận hơn. Tùy theo chuyên ngành, cứ mỗi 3
năm đến 6 năm thì phải đi thi lại một lần. Riêng ngành Sản Phụ Khoa, mỗi
năm các bác sĩ phải đọc một số nghiên cứu mỗi tháng để trả lời các câu
hỏi, và cứ 6 năm thì phải “khăn gói” đi thi viết một lần.
Trong ngành Sản Phụ Khoa, nếu muốn học thêm “chuyên sâu” gọi là
“Sub-Specialty” thì có 4 sự lựa chọn: High-Risk OB (Perinatology) chuyên
trị những ca có thai khó như mang thai nhiều em bé chẳng hạn; Hiếm Muộn
Thụ Thai Trong Ống Nghiệm (Reproductive Endocrinology and Infertility);
Ung Thư Phụ Nữ (Gynecology Oncology) và Chuyên Mổ những ca khó của phụ
nữ ( Uro-Gyn, Pelvic Reconstructive Surgery). Học trình sẽ tốn thêm từ 2
đến 4 năm và cũng trải qua thêm những chế độ thi cử như thi viết, thi
vấn đáp, thi Board. Riêng ngành Hiếm Muộn mà tôi theo đuổi, sau 2 hoặc 3
năm học, các “môn sinh” phải đi làm nghiên cứu khoa học thêm một năm và
phải bảo vệ luận án (thesis) trước một hội đồng giám định trước khi cho
cấp bằng “Board Certified”.
Bây giờ xin nói đến vấn đề không kém quan trọng: tài chánh.
Qua một học trình dài như trình bày trên đây, hầu hết, các tân bác sĩ
ra trường sẽ mắc nợ đầy đầu. Cũng may là nước Mỹ đã tạo điều kiện cho
sinh viên có thể mượn tiền đi học. Tuy nhiên, hiện nay trung bình một
bác sĩ mới ra trường mắc nợ khoảng $250,000.
Trong khi đó, chế độ lương bổng ngày càng khó khăn. Trước năm 1975,
tại Mỹ, các hãng bảo hiểm trả tiền cho bác sĩ khá dễ dàng, không giới
hạn mức tối đa hay tối thiểu. Thí dụ, bác sĩ A tính bảo hiểm $100 cho
mỗi lần khám, trong khi bác sĩ B tính $50, vì sự “kính trọng giá trị trí
thức” các hãng bảo hiểm sẽ trả 80% cho mỗi bác sĩ.
Khoảng năm 1982, các hãng bảo hiểm đưa ra chế độ trả tiền tùy theo
công việc chữa trị (job, procedure) và tùy theo căn bệnh(diagnosis)
nhưng vẫn còn tương đối rộng rãi, tức là cho một khoảng bao dung tối
thiểu và tối đa cho mỗi “job”, thí dụ như từ $25 đến $75 cho mỗi lần
khám bệnh. Dần dà, hiện nay, chỉ có một giá cho mỗi “job” và trong 10
năm qua, đi ngược với lạm phát, tiền hoàn trả càng ngày càng giảm. Thí
dụ trái với sự tưởng tượng của bệnh nhân, bảo hiểm trả cho việc chăm sóc
thai kỳ 9 tháng 10 ngày luôn cả đỡ đẻ, “trọn gói” từ $1,200 đến $1,400,
và nếu sanh mổ thì được trả thêm từ $100 đến $200. (Để so sánh, một
người thợ chữa ống nước từ một hãng của Mỹ, trung bình tính tiền thù lao
từ $50 đến $75 cho mỗi giờ!). Như thế khi bác quyết định mổ không phải
vì tiền mà vì sự an toàn của mẹ và em bé.
Chiều hướng hiện nay về sau, các hãng bảo hiểm sẽ không trả tiền tực
tiếp cho bác sĩ, mà trả qua một tập đoàn hay tổ hợp y tế. Vì thế, các
bác sĩ ra trường trong tương lai gần hầu như sẽ đi làm thuê cho các tập
đoàn y tế như hệ thống Kaiser Permante tại Cali, và được trả lương như
một công nhân. Bác sĩ được gọi là “providers” có nghĩa là người cung cấp
dịch vụ! Hiện nay lương của một tân bác sĩ chuyên khoa chỉ xấp xỉ lương
của một kỹ sư với 5 năm kinh nghiệm. Tôi biết có nhiều cháu đi học về
tin học, làm cho các hãng lớn như Google, Microsoft, lương bổng nhiều
hơn cả bác sĩ. Bác sĩ hôm nay tuy có an toàn nghề nghiệp, ít bị thất
nghiệp, bị “mất job”, nhưng mai sau, nếu là “công nhân phục vụ sức
khoẻ”, vẫn có thể bị đuổi việc, nếu không thi hành tốt công việc.
Như thế, chọn theo đuổi ngành Y là vì sở thích, vì đam mê, chọn sự hy
sinh và phụng sự cho nhân loại. Phần thưởng lớn nhất cho người thầy
thuốc là khi được thấy bệnh nhân khỏe hơn, chứ không phải vì tiền bạc.
Tôi hy vọng bạn đọc, lần tới đi khám bác sĩ, nên có cái nhìn thông
cảm và nói với bác sĩ lời “Cám ơn”. Làm như thế là bạn đã tặng cho bác
sĩ của mình một món quà quý nhất trong một ngày làm việc cực nhọc. Bạn
nhé!
BS Hồ Ngọc Minh
