Trái Dư or trái Cà Đầu Bò
CẢNH GIÁC "TRÁI DƯ" TRONG MÂM QỦA NGÀY TẾT
Khoảng từ 5 năm trở lại đây, trái dư
(còn có tên cà đầu bò, cà vú) đã bò vào thị trường hoa quả chưng ngày
tết ở miền Nam. Đây là loại trái cây đẹp rất bắt mắt, hình thù độc đáo,
lạ và điều đặc biệt “ăn khách” chính là cái tên “dư”, mang lại nhiều ý
nghĩa khi chưng tết.
Trái dư dài khoảng 8cm, màu vàng óng ả,
phình rộng ở gốc và có 5 u to đều (các u lồi gần phần cuống), 5 phần
“thịt dư” này, theo quan niệm dân gian, rất quan trọng bởi nó thể hiện
sự dư giả tròn đầy, sung túc. Được biết trái dư trồng chủ yếu ở các tỉnh
Bến Tre, Đồng Tháp, Hậu Giang, sau đó các thương lái thu mua đưa đi
khắp mọi miền đất nước.
Theo quan niệm người dân Việt, trong
ngày tết cổ truyền thường chưng mâm ngũ quả gồm 5 loại quả (trái) để cầu
mong gia đình giàu có, khỏe mạnh, bình an, hạnh phúc.
Còn nếu cầu kỳ hơn thì tất cả tên hoa
quả trong mâm ngũ quả phải đầy ý nghĩa như “Cầu (mãng cầu), vừa (dừa),
đủ (đu đủ), xài (xoài)”. Nhưng nay lại có thêm trái dư mang ý nghĩa
nhiều hơn, tượng trưng cho sự… dư giả.
Về mặt “thể hình” trái dư khá nhỏ với số
còn lại trong mâm quả nhưng lại mang một ý nghĩa tốt lành không kém.
Nắm bắt được điều này, nhiều người đã tìm mua trái dư để thể hiện mong
ước của gia đình mình trong những ngày đầu năm. Dư là loại cây rất dễ
trồng thích hợp với khí hậu ở miền Tây Nam Bộ.
“Trái dư đâu còn xa lạ với dân mình
nữa. Vào các dịp lễ tết hay ngày rằm gì ở nhà tôi cũng kiếm mua trái dư
về chưng cả. Có trái dư vào là mâm cúng nhà mình thêm hương vị mới, cái
gì cũng dư giả cả. Bởi thế, giờ ở đây ai có chút đất trống cũng trồng
trái dư bán kiếm tiền”, bà Năm (ở xã Phú Hữu, huyện Châu Thành, Hậu
Giang), chủ hộ trồng trái dư cho biết.
Tập trung trái dư để bán tết
“Cây này rất dễ trồng, khỏi cần mua
gốc về, chỉ cần mình ương quả nó lại rồi lấy hạt nhét xuống đất là được.
Mình trồng khoảng 6 tháng là có thể cho ra loạt trái đầu tiên, quả nó
to cứng, chưng được lâu và việc vận chuyển cũng khá dễ dàng vì quả cứng
cáp ít chịu tác động, nó cũng không thâm đen… Trái dư nhìn vậy chứ lâu
hư nên được nhiều người ưa dùng”, anh Mạnh Sư (xã Phú Hữu, huyện Châu
Thành, tỉnh Hậu Giang) chia sẻ.
Cũng theo bà Năm và anh Sư, tỉnh Hậu
Giang là nơi có rất nhiều hộ dân trồng dư. Cách đây chừng 10 năm trái dư
chỉ là một loại cây dại, còn bây giờ đã được người ta trồng với diện
tích lớn. Thời điểm “hot” của trái dư chính là dịp tết.
Thời gian đó, thương lái hầu như rà soát
hết các tỉnh có trồng dư để mua với giá cao. Trái dư to tròn, vàng bóng
loáng có đủ 5 nu được trả từ 3.000 - 5.000đ/trái. Còn khi người dân tận
dụng cả thân cây bỏ vào chậu kiểng chưng thì chúng có giá 500.000 đến
vài triệu đồng một cây.
Rước thứ nguy hiểm về nhà chưng?
Một số người dân trong xã Phú Hữu cho
biết dù đã nghe nhiều người truyền miệng nhau trái dư không ăn được vì
có độc tính rất mạnh, nhưng do cây dễ trồng, dễ thích nghi, dễ kiếm tiền
và không mất nhiều công sức nên người người đua nhau trồng dư để bán
ngày tết.
“Có cung tức có cầu. Trồng thì để bán
kiếm tiền thôi chứ có ai tìm hiểu về dược tính nó đâu, chỉ nghe người ta
đồn là trái này rất độc không được ăn. Họ lại thấy người này người nọ
trồng nó dễ kiếm tiền quá nên bắt chước trồng theo, cứ như thế mà cả ấp
toàn… dư”, một người dân cho biết.
Theo các chuyên gia đông y, trái dư còn được gọi là cà vú, có tên khoa học là Solanum mammosum thuộc họ cà độc dược. Trái này
rất độc bởi nó chứa các chất solanine, scopolamine với nồng độ cao nên
độc tính rất cao, ngoài ra còn chứa các chất như atropine và hyoscyamine
gây ảo giác và liệt cơ.
Theo một thầy thuốc đông y, “trái dư có
chất độc gây mê ở liều thấp nhưng nếu ăn vài trái trở lên thì độc tính
của nó gây hôn mê sâu dễ dẫn đến tử vong. Do đó người dân cần lưu ý
nhiều hơn, không nên chưng hay sử dụng loại trái này vào mục đích nào
khác có thể dẫn đến nhiều hậu quả đáng tiếc”.
“Tôi cũng nghe ông bà mình thường gọi là
cà độc dược (tên gọi lâu nay của trái dư) rất độc, không được ăn. Lỡ
may bọn con nít không biết ăn phải thì làm sao? Mấy đứa con nít cứ là
lạ, màu mè là nó thích lắm. Mình đâu có ở bên cạnh bọn trẻ con từng phút
để nhắc nhở đó là loại trái rất độc không được ăn”, một người dân nói
với chúng tôi như vậy.
Trái Dư or trái Cà Đầu Bò
