CHUYỆN HAI NGƯỜI "ĐỖ RÁC" VÀ "QUÉT RÁC"
Vào sáng
chủ nhật, có thể là do ngày nghỉ rảnh rỗi, một người đàn ông trung niên
lúi húi quét dọn trước cửa nhà. Ông cầm chiếc chổi và đồ hốt rác quét
sạch vỉa hè rồi quét dọc theo lề đường, cẩn thận gom tất cả đám cát, bao
ny-lông, mẩu thuốc lá, ly giấy, lá khô và đủ thứ rác rưởi của xã hội
văn minh vào thùng, đậy nắp cẩn thận, đặt ngay ngắn xuống lòng đường để
ngày mai xe rác của thành phố lấy đi. Khi nhận thấy vỉa hè và lòng đường
đã khá sạch, ông toan thu dọn để bước vào nhà thì một thanh niên từ xa
bước tới, miệng phì phèo điếu thuốc. Chỉ cần nhìn cách ăn mặc và đi
đứng, người ta có thể nhận ra đây là một chàng thanh niên ngang tàng.
Khi tới chỗ ông đang đứng, người thanh niên rít hơi cuối cùng rồi coi
như không có ai, thản nhiên quăng mẩu thuốc lá xuống đường. Nhìn mẩu
thuốc lá nằm tênh hênh trên mặt vỉa hè sạch trơn, dường như nó có vẻ
“phá hoại” và trêu ngươi nên người đàn ông tức giận, lớn tiếng gọi người
thanh niên:
- Này, yêu cầu quay lại nhặt tàn thuốc lá lên nghe!
Người
thanh niên đã đi cách xa ông khoảng năm, sáu bước, nghe gọi thế quay đầu
lại nhìn với vẻ hết sức ngạc nhiên. Anh ta ngạc nhiên vì có thể cả trăm
lần quăng mẩu thuốc lá như thế này mà chẳng ai phản ứng gì, nay có một
“gã điên” làm chuyện không giống ai. Anh ta quay lại, xẵng giọng hỏi:
- Ông nói gì?
- Yêu cầu cậu nhặt mẩu thuốc lá lên!
Mặt chàng thanh niên đỏ gay:
- Bộ đường phố này của ông hả?
Người đàn ông trả lời ngay:
- Không
phải của tôi nhưng tôi quét dọn sạch sẽ. Người tự trọng không bao giờ xả
rác bừa bãi. Cậu hiểu điều đó không? Tôi yêu cầu cậu nhặt lên!
Tự ái bị tổn thương, người thanh niên không cần phân biệt đúng-sai, nói như gây sự:
- Không nhặt thì sao?
Sự lớn
tiếng qua lại giữa hai bên làm người trong nhà chạy ra, người qua lại
trên hè phố tò mò đứng lại. Cuối cùng tất cả đều thấy đây không phải
chuyện đại sự nên xúm vào can gián. Cuối cùng, người thanh niên hậm hực
bỏ đi, còn người đàn ông đứng phân bua một hồi rồi bực bội bước vào nhà.
***
Ba ngày
sau, tại một khu phố khác cách đó khoảng năm, sáu con đường, người ta
thấy một vị sư đang quét rác tại cổng một ngôi chùa. Hôm nay là thứ hai
chùa vắng, phật tử đi làm hết, sau hai ngày cuối tuần bận rộn với sinh
hoạt và lễ lạt, rác đã thấy lai rai trên sân. Ngoài ra, còn lá trên cây
rụng xuống nên thầy trụ trì ra công quét dọn, vừa vận động vừa làm sạch
trong ngoài. Đối với người xuất gia, quét rác cũng là “công phu”. Sau
khi cổng chùa đã sạch sẽ, sư toan đẩy thùng rác trở vào thì một chàng
thanh niên tà tà bước tới. Đây chính là anh chàng đã gây sự với người
đàn ông quét rác ba ngày trước. Khi đi tới cổng chùa, có thể do vô tình,
do quán tính, cố tật hoặc đãng trí, sau khi mở bao thuốc lá, chàng ta
rút ra một điếu, châm lửa. Thấy bao thuốc đã hết, chàng ta quăng cả
chiếc bao trống không dưới chân bức tường cạnh cổng chùa rồi thản nhiên
bước đi. Thế nhưng khi bước đi khoảng năm, sáu thước, có thể do nhớ lại
cuộc “đụng độ” với người đàn ông trước đây, chàng ta quay đầu lại xem sự
thể như thế nào. Trái với phỏng đoán của mình, vị sư bình thản bước tới
chân bức tường, cúi xuống nhặt bao thuốc lá lên, quay lại thùng rác, mở
một bao rác nhỏ, bỏ bao thuốc lá trống vào bên trong, cột trở lại, bỏ
vào thùng rác rồi lặng lẽ đẩy thùng rác vào bên trong sân chùa, không hề
quay nhìn chàng thanh niên …đang ngạc nhiên đứng đó.
***
Ngày hôm
sau, chàng thanh niên tới thăm vị sư. Sau khi giới thiệu mình chính là
người xả rác trước cổng chùa. Chàng ta kể lại chuyện “đụng độ” với người
đàn ông rồi hỏi:
- Thưa thầy, tại sao cùng một chuyện mà thầy lại có lối cư xử nhẹ nhàng hơn người đàn ông kia?
Sư hiền từ đáp:
- Người đàn ông đó là một công dân tốt. Một công dân tốt do làm tròn bổn phận của mình nên thường thẳng thắn nói lên cái sai của người khác để cùng nhau sửa chữa trong tinh thần ôn hòa.
Tuy nhiên cách hành xử giữa một người thường và một người xuất gia có
khác nhau. Người xuất gia không nói về cái lỗi của kẻ khác mà kham nhẫn để kẻ phạm lỗi giác ngộ mà tu sửa.
Hai lối hành xử đó không cái nào hơn cái nào, “vạn pháp đều bình đẳng”,
chỉ tùy duyên ứng xử mà thôi. Một căn nhà, một ngôi chùa, một khu phố
hoặc nơi làm việc cần phải sạch sẽ. Sự sạch sẽ làm trang nghiêm cuộc
sống và thế giới. Ngay đầu óc chúng ta cũng cần sạch sẽ. Muốn sạch sẽ
thì phải quét rác. Một chiếc máy điện tử muốn tốt cũng phải “đổ rác”. Đầu
óc con người muốn thanh tịnh, sạch sẽ cũng phải “đổ rác”- đổ bớt rác
rưởi của tâm hồn. Những ý nghĩ bất tịnh, tương tranh, thù hận, đố kỵ, tị
hiềm, những tư tưởng loại trừ, kỳ thị, ghét bỏ đều là rác rưởi của tâm hồn. “Quét rác” và “đổ rác” là việc làm thường xuyên của người nào muốn tâm hồn thanh tịnh. Từ thanh tịnh mà có thanh thản. Vì thanh thản nên không động tâm. Vì tâm không động cho nên ít gây đổ vỡ.
***
Ba ngày
sau, chàng thanh niên tìm tới nhà người đàn ông, nói lời xin lỗi. Chàng
học được một bài học nơi sư “ Thay vì xả rác xuống đường hoặc nơi công
cộng thì nên xả bớt rác trong tâm hồn mình.”
Ngoài đức
tính kham nhẫn, có thể sư đã đạt tới mức “vô phân biệt”. Sư cứ thấy rác
thì quét mà không hề phân biệt rác từ cây đổ xuống, Phật tử xả ra, nam
hay nữ, lạ hay quen cho nên rác của chàng thanh niên cũng thế thôi.
Chính vì “vô phân biệt” nên sư không động tâm. Không động tâm nên sư đã
quét rác trong trạng thái “vô tâm”. Mà vô tâm thì an lành!
